Socialist urban legacies and contemporary morphologies: historical analysis of urban transformation in Eastern Skopje

Abstract

This article examines the spatial and institutional transformation of Eastern Skopje, with a focus on Aerodrom Municipality, in the context of post-socialist urban change. Drawing on archival plans, policy documents, and spatial analysis, the study explores how socialist-era planning principles—such as standardized housing typologies, micro district-based zoning, and collective infrastructure—continue to shape the city’s urban morphology. Framed through the urban mosaic approach, the research highlights the enduring influence of path dependency and institutional fragmentation. Findings show that despite attempts at modernization through liberal planning instruments and visual upgrades, post-socialist interventions often exacerbate spatial fragmentation and overlook structural legacies. The study contributes to critical urban theory by offering a historically grounded analysis of transformation in transitional urban contexts and calls for a planning paradigm that integrates inherited spatial structures with contemporary governance challenges.

Bu makale, sosyalizm sonrası kentsel değişim bağlamında Aerodrom Belediyesi'ne odaklanarak Doğu Üsküp'ün mekânsal ve kurumsal dönüşümünü incelemektedir. Arşiv planları, politika belgeleri ve mekânsal analizlerden faydalanan çalışma, standartlaştırılmış konut tipolojileri, mikro bölge temelli bölgeleme ve kolektif altyapı gibi sosyalist dönem planlama ilkelerinin kentin kentsel morfolojisini nasıl şekillendirmeye devam ettiğini araştırıyor. Kentsel mozaik yaklaşımıyla çerçevelenen araştırma, yol bağımlılığının ve kurumsal parçalanmanın kalıcı etkisini vurgulamaktadır. Bulgular, liberal planlama araçları ve görsel iyileştirmeler yoluyla modernleşme girişimlerine rağmen, sosyalizm sonrası müdahalelerin genellikle mekânsal parçalanmayı şiddetlendirdiğini ve yapısal mirasları göz ardı ettiğini göstermektedir. Çalışma, geçiş dönemindeki kentsel bağlamlarda dönüşümün tarihsel temelli bir analizini sunarak eleştirel kent teorisine katkıda bulunmakta ve miras alınan mekânsal yapıları çağdaş yönetişim sorunlarıyla bütünleştiren bir planlama paradigması çağrısında bulunmaktadır.