Dönüşen bir hegemonya biçimi - “dijital hegemonya”: Cambridge Analytica olayı

Abstract

Aydınlanma çağının temel retoriği aklın özgürleşmesi ve insanın nesne konumundan özne konumuna geçmesidir. Etken konuma geçen insan, mitler ve metafizik karşısında artık daha güçlüdür. Bu da meşruiyet kavramının değişimini beraberinde getirmiştir. Din-toprak-para ve güç kaynaklarına bir yenisi daha eklenir; akıl. Akıl çağını üreten güç ‘iletişim’ olmuştur. Bilmek gücünü eline alan insan iktidarın hükmetme gücünü tehdit etmiş, bu durum iktidarın hegemonyasını farklılaştırmaya itmiştir. Ernesto Laclau ve Chantal Mouffe (1992:63), kavramı açıklamaya “Hegemonya kavramı, yeni bir ilişki tipini özgül kimliği içinde tanımlamak için değil, tarihsel zorunluluk zincirinde meydana gelmiş bir boşluğu doldurmak için ortaya çıkmıştır” diye başlamıştır. Antonio Gramsci’ye göre ise (1997), hegemonya güce ve rızaya dayalı olmak üzere değişmektedir. Toplumlara ve yığınlara uygulanacak yöntem o topluluğun karakterine, yönelimine göre değişmektedir. XXI. yüzyıl teknolojinin ve iletişim araçlarının çağı olmuş, iletişim araçlarının artmasıyla artık bu araçlar insanlara gerçeği vermekten çok “gerçeği inşa etme”ye başlamıştır. Çalışmada; dönüşen hegemonya kavramı, gözetim, sosyal medya, internet ve dijitalleşme üzerinde durulacaktır. Bireyin veriler yoluyla yeniden metalaşması ve bu süreçte birey üzerinde dijital yollarla hegemonya kurulmasının mümkün olduğu, gözetim ve iknanın hayatımızın her alanına dijital yollarla biz fark etmeden girebileceğinin kanıtları tartışılacaktır. Veri, veri güvenliği, gerçek ve gerçek ötesine iktidarın bakışı ve iktidar-gözetim-sosyal medya-toplum ilişkisi ele alınacaktır. Verilerimizle bizi bizden daha iyi tanıyan bir sistemin içinde, bize sunulanlar arasında gerçekten yapılan seçimlerin kimin kararı olduğu net bir tartışma konusu olmasa da Cambridge Analytica olayı özelinde dijital hegemonya kavramı üzerinde durulacaktır.