Müzik endüstrisinin dijitalleşmesi ve McDonaldlaştırılmış bir platform olarak Spotify

Abstract

Yaklaşık 200 yıllık bir arkaplana sahip olan müziğin endüstrileşme sürecinde, müzik bir meta haline gelirken, dijital teknolojinin ortaya çıkmasıyla süreç bir başka boyut kazanmıştır. Müzik endüstrisinin dinamikleri ve teknolojinin değişimiyle birlikte müzik dinleme pratikleri, günümüzde yoğun olarak, ücretli veya ücretsiz şekilde içerik sunan, streaming’e (akışa) dayalı platformlar üzerinden gerçekleşmektedir. Bunların en bilinen ve yaygın kullanılanlarından biri Spotify’dır. Merkezi bir üretim mantığına dayalı Spotify, üretim ve tüketim süreçlerini bürokratikleştirilmiş bir mekanizma içinde şekillendirmektedir. Bu çalışmada, Spotify, George Ritzer’in McDonaldlaştırma tezi çerçevesinde incelenmiştir. Ritzer, McDonaldlaştırma kavramsallaştırmasını verimlilik, hesaplanabilirlik, öngörülebilirlik ve denetim boyutlarına dayanarak kurar. Bu boyutların her birinin Spotify’da karşılığının olup olmadığının tartışıldığı çalışmada, Spotify’ın McDonaldlaştırılmış bir sistem olduğu sonucuna ulaşılmıştır. McDonaldlaşmanın boyutlarının hemen her biri, Spotify’da birbirinin içine geçen bir yapıdadır. Spotify’ın, müzik endüstrisinin gelir krizlerinin aşılmasında bir işlev üstlendiği, endüstrinin merkezileşmiş üretim yapısının daha da yoğunlaşmasına yol açtığı görülmüştür. Bu merkezi rolüyle de müziğin üretim ve tüketim süreçleri ile müzikal ürünlerin yapısını derinden etkileyen bir işleve sahip olduğu anlaşılmaktadır.

While the industrialization of music has a 200-year history of turning music into a commodity, the process has taken on a new dimension with the advent of digital technology. With the changing dynamics of the music industry and technological advancements, music listening practices are now primarily realized through streaming services that provide paid or free content. Spotify is one of the most well-known and widely used of these. Spotify shapes production and consumption processes using a bureaucratic structure based on a centralized production logic. This research looks at how Spotify fits within George Ritzer's McDonaldization theory. McDonaldization, according to Ritzer, has four dimensions: efficiency, calculability, predictability, and control. The study investigates whether Spotify meets each of these criteria and determines that it does. In Spotify, the factors of McDonaldization are interrelated. While Spotify has aided in the resolution of the music industry's income crisis, it has also contributed to the deepening of the industry's centralized production system. It is known that as a central agent, it has a function that profoundly influences the processes of music production and consumption, as well as the structure of musical products.