2001 vs. Solaris: A futuristic and filmographic tit-for-tat during the Cold War Space Race

Abstract

The Cold War ideological conflict and its bipolar reflections between Capitalist and Communist blocs were reflected in both macro politics rhetoric and everyday popular culture in the world, including those of the US and the former Soviet Union. In particular, the Cold War between the two superpowers also included a critical Space Race for exploring and discovering the rest of space for humanity. This space race was reflected in no artwork better than cinema and films. Both Stanley Kubrick and Andrei Tarkovsky were prominent and independent film directors of their times. Yet, neither represented the bloc they belonged because of their independence in filmmaking. After Kubrick released 2001: A Space Odyssey (1968), the film changed the way the wider audiences perceived the science fiction genre. Four years later, Russian film director Andrei Tarkovsky released Solaris (1972) as a ‘reply in kind’ to 2001. Since then, the two films, both seen as masterworks today, were often comparatively examined within the wider context of their political times. The purpose of this research is to shed light on this wider context of the two films and two directors as two masterminds of filmmaking.

Soğuk Savaş'ın ideolojik çatışması ve bunun Kapitalist ve Komünist bloklar arasındaki iki kutuplu yansımaları, ABD ve eski Sovyetler Birliği (SSCB) dahil olmak üzere dünyadaki hem makro politika söylemine hem de günlük popüler kültüre yansıdı. Özellikle iki süper güç arasındaki Soğuk Savaş, insanlık için uzayın geri kalanını incelemek ve keşfetmek için kritik bir Uzay Yarışı’nı da içeriyordu. Bu uzay yarışı, sinema ve filmlerden daha iyi hiçbir sanat eserine yansımadı. Hem Stanley Kubrick hem de Andrey Tarkovski, kendi zamanlarının önde gelen ve bağımsız film yönetmenleriydi. Ne var ki, ikisi de film yapımcılığındaki bağımsızlıkları nedeniyle ait oldukları bloğu temsil etmiyorlardı. Kubrick’in 2001: Bir Uzay Yolculuğu’nu (1968) yayınlamasının ardından film, daha geniş izleyicilerin bilim kurgu türünü algılama biçimini değiştirdi. Dört yıl sonra, Rus film yönetmeni Andrey Tarkovski, 2001'e “nazire olarak” Solaris'i (1972) çekti. O zamandan bu yana, her ikisi de bugün başyapıt olarak görülen iki film, çoğu kez, içinde bulundukları siyasal dönemin daha geniş bağlamı içinde karşılaştırmalı olarak incelendi. Bu araştırmanın amacı, film yapımının iki dehası olarak bu iki filmin ve iki yönetmenin daha geniş bağlamına ışık tutmaktır.